Kraljevo 14.10.2019. Da se nikada ne zaboravi i nikada nikome ne ponovi
Dan sećanja na tragične događaje iz oktobra 1941. godine, kada su u periodu od 15. do 20. oktobra pripadnici regularnih snaga nemačkog Vermahta streljali /između 2.255 do 6.000/ ljudi, mahom Kraljevčana, radnika Fabrike vagona, Fabrike aviona i ondašnje Državne železničke radionice. Tim povodom, parastosom i polaganjem venaca na humke Kraljevčana na Groblju rodoljuba, koje su 14. oktobra 1941. streljali vojnici Vermahta, obeležena je 78-godišnjica jednog od najtragičnijih događaja u istoriji Kraljeva.
„Šta će nam koristiti zemlja ako se narod istrebi? A istrebljenje naroda srpskog sad se vrši sa nekoliko strana. Treba se Boga bojati i Bogu moliti, a narod svoj voleti i žaliti. Ali, nažalost, ima mnogo bezbožnika koji niti se Boga boje, niti narod vole i žale. Ja se kamenim u manastiru i samo se molim Bogu za srpsku slogu. Ako ikada ona četiri ‘S’ treba da imaju neki praktičan i spasonosan značaj, to treba u ovom vremenu. Učinite u ovom pravcu sve što možete i to hitno! Partijaštvo nas je upropastilo i osramotilo, pa zar još da partijašimo, i to danas, i to u Šumadiji? Ujedinimo ovo malo svetlih narodnih snaga, ne da se s nekim daleko jačim od sebe borimo sada, nego da očuvamo što više roblja srpskog u životu do boljih dana i za bolje dane“, pisao je tada vladika Velimirović.
O stradanju Srba tih godina – masovna streljanja u Kraljevu, Kragujevcu, pogrom Srba u Jasenovcu i na mnogim drugim stratištima širom tadašnje Jugoslavije, istorija, ona posleratna nije bila naklonjena. Verovatno iz tog razloga, istoričari se i nakon gotovo osam decenija i dalje spore oko broja streljanih – od 2.000 do 6.000 stradalih, a najnovijim istraživanjima potvrđen je identitet za 2.225 žrtava masovnog streljanja nedužnih među kojima je najviše bilo radnika tadašnje Fabrike aviona Brega i građana Kraljeva, ali i civila iz okoline ovog grada i s drugih prostora tadašnje Jugoslavije. To su radili sprovodeći odmazde drakonskih razmera: 50 streljanih Srba za jednog ranjenog nemačkog vojnika i 100 streljanih za jednog ubijenog nemačkog vojnika. Počeli su sa tim svojim krvavim pirom septembra 1941. godine u Mačvi, nastavili oktobra iste godine u Kraljevu i Kragujevcu, a sličnih stratišta nastalih kao plod jedne tako opake ideologije kakav je fašizam, bilo je još, po čitavoj Srbiji tokom svih godina II svetskog rata.
Komemorativnom sednicom Skupštine grada Kraljeva i parastosom na Groblju streljanih, koji su služili sveštenici Eparhije žičke, u ponedeljak je odata pošta za više od dve hiljade civila koje su 14. oktobra 1941. godine streljali nemački vojnici u znak odmazde. Danas je u Kraljevu održana komemorativna sednica Skupštine grada, sveštenici eparhije Žičke su služili parastos u Spomen parku, zvaničnici grada i predstavnici države i drugih gradova su položili vence na humke stradalih, na istom mestu je, zatim u prisustvu velikog broja đaka kraljevačkih srednjih i osnovnih škola, izveden poetsko-scenski recital „Kraljevski venac“, autora Vladimira Jagličića u režiji Aleksandre Kovačević i u interpertaciji glumaca Kraljevačkog pozorišta.
Prošlo je sedamdesetosam godina od tih. tragičnih, oktobarskih dana svake godine se u Kraljevu organizuju različiti programi obeležavanja.
– I danas podjednako osećamo bol naših pedaka i tugujemo, krvarimo, to je još u nama duboko urezano. Patimo, ali se i ponosimo. I što vreme više odmiče, to se grčevitije hvatamo za svoju prošlost, jer znamo da bez prošlosti nema ni budućnosti, kazao je ovom prilikom Predrag Terzić, gradonačelnik Kraljeva.On je istakao da je i danas teško razumeti zločin koji se dogodio u Kraljevu i da se svake godine, kako je rekao, na tom svetom mestu, traže reči kojima je nemoguće izreći šta se tu dogodilo.
Nema slučajnih građevina, ni slučajnih spomenika Čak I kada se sruše na nama je da očuvamo sećanje na njih..Kada svedoka istorije više ne bude, kada papir požuti, slova izblede, kada istorija jednog naroda stane na jednu eksternu memoriju, moramo očuvati sećanje na one koji su ostavili svoje živote, pred pomahnitalim fašizmom. Opomena generacijama da se ne zaboravi, ljudski je praštati ako se može, ali je čojstveno ne zaboraviti, zbog naroda i budućih pokplenja.