Dan Svetog Save, slava Srpske pravoslavne crkve i školska slava, obeležava se danas u znak sećanja na jednu od najvećih ličnosti srpske istorije – prosvetitelja, prvog srpskog arhiepiskopa, utemeljivača srpske crkve, državnosti i školstva.
Sveti Sava je utemeljitelj autokefalne, samostalne, srpske arhiepiskopije i pravi tvorac kulta svetorodne dinastije Nemanjića, što je donelo nesagledive dobrobiti njegovom narodu i zemlji za sve kasnije generacije. Sveti Sava je preminuo 27. januara po novom kalendaru, pre 790 godina, a njegove zasluge kako na polju duhovnosti i ustrojstva Crkve, tako i na polju pravnog utemeljenja ili državnosti Srba, nemaju premca. Ove godine obeležava se i 850-ta godišnjica rođenja Svetog Save.
Rastko, u monaštvu Sava, rođen je oko 1175. godine, kao najmlađe dete, treći sin Ane i Stefana Nemanje, rodonačelnika dinastije Nemanjića. Njegovi biografi Domentijan i Teodosije navode da je, kao najmlađi, bio mezimac, kao i da je od ranih dana pokazivao preranu zrelost, sklonost duhovnoj tematici, knjizi i učenju.
Po smrti strica Miroslava, kog danas najviše pamtimo po raskošno ilustrovanom Jevanđelju nazvanom po njemu, dobio je na upravu oblast Hum, kojom je prethodno upravljao Miroslav. To je moralo biti ne pre druge polovine 1190. godine. Po standardima srednjeg veka, kao petnaestogodišnjak on je tada bio muškarac koji je dostigao zrelost.
Imao je sedamnaest godina kada se, pod utiskom razgovora sa ruskim monahom koji je bio u poseti dvoru Stefana Nemanje, zaputio na Svetu Goru.Tamo se ubrzo zamonašio u manastiru Sveti Pantelejmon, čime je Nemanjina težnja da se Rastko vrati postala uzaludna. Odlazak na Svetu Goru odigrao se 1192/93. godine. Iz manastira Sveti Pantelejmon Sava će potom preći u Vatoped, gdje će boraviti više godina.
Vjeruje se da je presudno uticao da se Nemanja zamonaši 1196. godine u njegovoj zadužbini Studenici, ustupivši vlast srednjem sinu Stefanu, docnije znanom kao Prvovjenčani , prvi krunisan kraljevskom krunom. Stariji sin Vukan, koji će upravljati Zetom ili Dukljom, zaobiđen je najverovatnije zbog opredjeljenja za rimokatolicizam. Na Svetu Goru Nemanja, u monaštvu Simeon, došao je novembra 1197. godine. Otac i sin, kao monasi Simeon i Sava, boravili su zajedno u Vatopedu.Tokom boravka u Carigradu krajem 1197. godine, uspelo mu je da od cara Aleksija izmoli dozvolu za gradnju, odnosno obnovu jednog opustelog manastira. Tako je početkom 1198. godine započela obnova Hilandara.
Proputovao je Palestinu, Siriju, Persiju, Vavilon, Egipat i Anatoliju i u svakom od ovih predela obišao sveta mesta, razgovarao s velikim isposnicima i sakupljao mošti svetaca.U Trnovu, prestonici Bugarskog kraljevstva, razboleo se i preminuo 27. januara 1236. godine.
Posle nekoliko neuspelih pokušaja, kralju Vladislavu je napokon pošlo za rukom da prebaci mošti svetog Save u manastir Mileševa, negde oko 1237. godine.
Krajem 16. veka Turci Osmanlije su spalili Savine mošti na vračarskom uzvišenju, u Beogradu, gde se danas nalazi jedna od najvećih pravoslavnih crkava na svetu, Hram Svetog Save.
U čast Svetog Save širom Srbije, regiona ali i sveta svake godine organizuju se svetosavske proslave i akademije pri crkvama, manastirima, školama i klubovima. Sveti Sava je i ktitorska slava Hilandara.Prvi pisani trag o školskoj proslavi Savindana potiče iz 1734. godine, kada je obeležen u Sremskim Karlovcima. Četrdesetih godina 19. Veka, tačnije 184.godine, Sveti Sava je prihvaćen i kao školska slava u tadašnjoj Kneževini Srbiji, koja se proslavljala do 1945. godine i ponovo od 1990. godine.
SVETI SAVA
Srećna vam slava, Srbi čestiti
Svetoga Save koji vas štiti.
Danas se slavi Svetitelj Sava
Crkve i škole Vrhovna glava.
Slava je ovo značaja retka
Veliki Uskrs Velikog Petka.
Srbin je tlačen, Srbin je gino,
Sveti mu Sava okove skino.
Mnogo ti hvala, naš Sveti Savo,
Ponosna slavo, vrhovna glavo
Šta je sad Srpstvo sa sviju strana
Jednoga krova – jednoga stana.
I Tebi hvala, o, Bože pravde,
Što Svetoga Savu Srbima dade.
Podaj mu i sad čelične snage
I mnogo Tvoje pomoći blage.
Srećan vam praznik, deco i ljudi!
Srećna vam slava Srpčad i Srbi!