Septikemija pčela predstavlja svako stanje u kojem postoji prisustvo patogenih bakterija ili njihovih toksičnih produkata u hemolimfi. Bolest se javlja kod radilica, matice i trutova. Najveći problem je što se teško dijagnostikuje, jer nema vidljivih promena na leglu. Dijagnoza se postavlja u laboratoriji izolovanjem uzročnika iz hemolimfe zaražene pčele. Bolest se javlja od maja i najčešće je povezana za prihranom ili nepovoljnim klimatskim uslovima za vreme odgajanja legla, rojenja, aktivne izgradnje saća… Vremenom bolest postepeno slabi i najteže je primetiti u oktobru. Septikemija pčela nastaje kao posledica razmnožavanja patogenih bakterija u hemolimfi pčela, odnosno telesnoj tečnosti koja cirkuliše kroz sudove i međutkivne prostore u telu pčela. Hemolimfa ima istu ulogu kao krv kod kičmenjaka i kod pčela je zadužena za transposrt hrane, kiseonika, hormona kroz telo pčela, jednom rečju ima ulogu imuno sistema, pa svako narušavanje usled infekcije najčešće se završava fatalno po jedinku.
Septikemiju najčešće izaziva bakterija Pseudomonas apiseptica poreklom iz zemljišta. U prirodnim uslovima do infekcije dolazi preko trahealnog sistema, a kao uzročnik bolesti mogu da budu i druge bakterije koje prenose grinja Varroa destructor u kojem se razmnožavaju. Bakterija Pseudomonas apiseptica najčešće se nalazi u vlažnim sredinama bogatim organskom materijom koju koriste kao izvor hrane. Tu pre svega spadaju otpadne vode iz septičkih jama, staja, bare sa ustajalom vodom koje pčele piju u slučaju nedostatka pitke vode. Dobra strana je osetljivost ove bakterije na toplotu, ali je potrebno sedam sati intenzivne sunčeve svetlosti i pare formaldehida da bi nestala. U mrtvoj pčeli može da opstane i do mesec dana. Pri dodiru leševi obolelih pčela su krti, lomljivi i lako se raspadaju, dok uginule pčele imaju miris truleži.
Razlog za to je razgradnja vezivnog tkiva grudnog koša, nogu, krila i antena koja nastaje usled infekcije hemolimfe odraslih pčela i dovodi do intenzivne degradacije mišića. Kako kažu stručnjaci kod zdravih pčela hemolimfa je prozirna i bezbojna, dok kod zaraženih jedinki postaje mlečno-bela ili žućkasto smeđa usled velikog broja bakterija u organizmu pčele. Obolele pčele ne uzimaju hranu, uznemirene su, ne mogu da lete, padaju sa poletaljke na zemlju sa blago povijenim abdomenom i pužu raširenih krila. Inficirane jedinke najčešće uginu u roku od 24 do najviše 36 sati.
Međutim, za postavljanje tačne dijagnoze potrebno je odneti u laboratoriju žive, zaražene jedinke kako bi se iz hemolimfe utvrdio tačan uzrok bolesti. Pčelinja društva zaražena septikemijom naglo slabe i propadaju, mada ne moraju sve zaražene pčele uvek da pokazuju i simptome bolesti.
Kao i za druge bolesti pčela preventiva i primena dobre pčelarske prakse je od izuzetno velikog značaja u borbi protiv septikemije. Kako savetuju iskusni pčelari, neophodno je sprovođene adekvatnih higijenskih mera. Na ovaj način se sprečava unošenje i razmnožavanje bakterije koja izaziva bolest. Košnice treba da budu postavljene na suvom terenu bez vlade po mogućstvu na nekom uzvišenju kako bi i u slučaju jače kiše košnice ostale suve.
Pčele ne treba kasno prihranjivati šećernim sirupom, niti ih zazimljavati na medljikovcu. Kako se bakterija koja je izazivač septikemije najčešće nalazi u otpadnim i prljavim vodama neophodno je pčelama obezbediti čistu, tekuću vodu za piće.
Ukoliko ipak dođe do obolevanja, na žalost, zajednici nema mnogo pomoći. Nekada se za lečenje obolelih pčela koristio antibiotik streptomicin ali je on izbačen iz upotrebe. Ukoliko stručna laboratorija potvrdi prisustvo septikemije u pčelinjem društvu u cilju suzbijanja bolesti vrši se spaljivanje bolesnih pčela i njihovih leševa, dok se prazno i saće sa leglom uništava. Med iz ovakvih košnica nikako ne koristi se za ishranu pčela, jer postoji mogućnost da se bakterija nalazi i u samom medu, te tako može doći do zaražavanja i dalje širenja bolesti i na zdrava legla. Izvor: Domaćinska kuća Autor: Dragana Petrović