Novi Sad, 31.08.2020.Izvor: Dnevnik.rs
Kvalifikacija iz naslova „razgovora ugodnog“ sa nosiocem druge generacije bačkomonoštorskih uzgajivača šaranske i ine slatkovodne ribe, Željkom Đanićem, mogla bi da zvuči preterana samo onome ko ne zna ništa o aktuelnom trenutku, ali i stvarnim potencijalima srpskog ribarstva.
Zemlja koja je, paradoksalno, jedan od najvećih uvoznika morske ribe u regionu, bi po geografskim i klimatološkim uslovima mogla da ima i preko 150.000 hektara ribnjaka, trenutno uzgaja slatkovodnu ribu na mizernih 9.000 hektara, a kako stvari stoje koliko do sledeće godine i ova površina pod ribnjačkim vodenim ogledalima će predstavljati tek „pecarošku priču“.
Produktivnost naših ribnjaka je daleko veća kada se uporedi sa pojedinim evropskim zemljama poput Mađarske ili Češke pre svega zahvaljujući daleko povoljnijoj klimi, ali nema nikakvog mesta optimizmu. Zatvara se ribnjak „Delta agrara“ u Svilojevu koji se prostire na 600 hektara, Bečej je pred zatvaranjem, ništa bolja situacija nije ni u Ečkoj, koja je sa nekadašnjih 5.000 hektara ribnjaka spala na proizvodnju na manje od 1.500 hektara, kaže Željko Đanić.
Sumorno je, dakle, obojen „raport“ Željka Đanića, jednog od najvećih stručnjaka za uzgoj šaranske ribe ne samo u Srbiji već i u regionu, koji pored formalnog radnog mesta glavnog tehnologa 1.000 hektara ribnjaka „Kapetanski rit“, savetuje ne samo svog sina Damira koji se brine o 25 hektara vlastitih ribnjaka smeštenih između Velikog Bačkog i kanala DTD kod Bačkog Monoštora, već i gotovo svakog iole ozbiljnijeg proizvođača šarana, tolstolobika ili amura u Srbiji i njoj okolnim zemljama.
„Kapetanski rit“ je uspešno obavio tranziciju sa, za Srbiju uobičajene, proizvodnje trogodišnjeg na dvogodišnjeg šarana, što je smanjilo troškove, ali to je još uvek daleko od, na primer Izraelaca, koji su u potpunosti prešli na jednogodišnji uzgoj šarana i time sebi obezbedili ne samo dramatičan pad troškova, već i izostanak brojnih bolesti ribe koja se javljaju u višegodišnjim uzgojima, pojašnjava Željko.
Amur može da spasi Palić
Mada nerado priča o tome, Željko ne može a da se ne osvrne na svoje razočaranje uzrokovano načinom na koji se rešava višedecenijski problem Palićkog jezera. Svojevremeno je, na vlastitu inicijativu, sa izraelskim stručnjacima predlagao da se korištenjem amura u ovom jezeru uklanjaju, za ostali biljni i životinjski svet otrovne, alge, ali se od ove ideje odustalo nakon pritisaka zaštitara prirode. Tako se i danas, kako Palić ne bi bio smrdljiva baruština, uz ogromne, evro-multimilionske troškove prepumpava sveža voda iz drugih vodotokova, što je projekat kojem se ne vidi kraja.
Prema njegovim rečima, a njemu se može verovati, mesta za razvoj u ribarstvu ima kako za velike tako i za male ribnjake koji bi svojom vremenski, odnosno sezonski izmenjenim izlovom mogli da popunjavaju rupe između pikova proizvodnje velikih ribnjaka (obično za velike hrišćanske praznike kao Božić i Uskrs), ali i višim stepenima prerade ribe, odnosno proizvodnjom dimljene i marinirane ribe.
Ohrabruje državna mera subvencionisanja bespovratnim novcem namenjenim revitalizaciji starih i izgradnji novih ribnjaka, ali mora se nešto menjati u shvatanju ekologije u ribarstvu. Naime, mi danas plaćamo takse kao zagađivači, što je apsurd pošto je nepobitna činjenica da je, u slučaju proizvodnje do tri tone ribe po hektaru, voda koja izlazi sa ribnjaka čistija od one koja ulazi u njih, pre svega zbog toga što konzumacijom ribnjačkog fitoplanktona i algi riba, pogotovo tolstolobik, otklanja suvišak fosfora i azota kao osnovnih gradivnih elemenata. Zemlje EU svesne ove činjenice subvencionišu svoje ribnjake da NE proizvode više od 1.600 – 1.800 kilograma ribe po hektaru, a pride sa 150 do 200 evra po hektaru, kao u Hrvatskoj, u pokušaju očuvanja biodiverziteta, subvencionišu ribnjake kako se sa njih ne bi terali kormorani, rode, orlovi, vidre i druge životinje koje nanose štetu proizvođačima.
Željko kao otežavajući faktor u ovoj grani stočarske proizvodnje, pored benevolentnog odnosa države, detektuje i alarmantni nedostatak stručnjaka i pored činjenice da dobar, mlad tehnolog, biolog ili (najbolje) agronom, koji bi se zainteresovao za ribarstvo može da računa ne samo na stipedniju tokom školovanja na fakultetu, već i na rešavanje stambenog pitanja i zaradu koja dostiže i do 2.000 evra u Srbiji.
Da li smo zakazali mi iz proizvodnje ili ljudi na fakultetima ne znam, ali je činjenica da nismo stvorili naše naslednike, koji bi preuzeli u svoje ruke proizvodnje slatkovodne ribe, ne beži ni od samokritike Željko, kojoj u njegovom slučaju ipak nema mesta, ako ni zbog čega a ono zbog toga što je kraj njega u ozbiljnog proizvođača šarana stasao njegov sin Damir, kojem uz bok veće raste i četvrta generacija bačkomonoštorskih ribara, srednji sin Veljko.