Žitna pijavica (Lema melanopus), žitne stenice (Eurigater spp., Dolycorus spp, Aelia spp. i dr.), kao i vaši (Aphididae spp.), su štetočine čije se prisustvo svake godine može uočiti u usevima ozime pšenice.
Žitna pijavica (Lema melanopus) je štetočina sa jednom generacijom godišnje. Prezimi odrasla jedinka na skrovitim mestima. U proleće nakon aktivacije odraslih jedinki počinje perod njihove dopunske ishrane. Odrasle jedinke žitne pijavice tokom ishrane, progrizaju list od gornjeg do donjeg epidermisa između nerava. Dolazi do uzdužnog cepanja lista, nastaju prorezi, ali oni se ne protežu celom dužinom lista. Posle dopunske ishrane i parenja, ženke polažu jaja, u nizovima na lice lista, a ispiljene larve svojom ishranom nanose mnogo značajnije štete nego odrasle jedinke. Larve izgrizaju list sa gornje strane u vidu uzdužnih pruga između nerava, i pri tome se hrane parenhimom do donjeg epidermisa. Napadnut usev lako se uočava, jer listovi oštećeni ishranom dobijaju prljavo belu boju. Kod jačeg napada dolazi do sušenja lisne mase, što se uočava u vidu manjih lili većih oaza. Prag štetnosti za žitnu pijavicu, je 15 imaga/m², odnosno 0,5-1 larva/biljci.
Žitne stenice su štetočine koje tokom godine razvijaju jednu generaciju, a štete mogu naneti i odrasle jedinke i larve.
Prezime odrasle jedinke koje po aktivaciji najpre naseljava stabljiku i hrane se sisanjem sokova. Imaju usni aparat u vidu rilice, za bodenje i sisanje, a prilikom ishrane ubacuju sekret pljuvačnih žlezdi što dovodi do patoloških promena kod napadnutih biljaka. Kao posledica njihove ishrane dolazi do žućenja i sušenja centralnog izbojka mladih biljaka. Ishranom žitnih stenica na klasovima dolazi do pojave šturih, belih klasova, pojave zakržljalih ili smanjanih klasova, oštećenja zrna. Takođe, dolazi do sušenja dela klasa koji se nalazi iznad mesta uboda. Prag štetnosti za žitne stenice je 3-4 imaga/m².
Lisne vaši (Aphididae spp.) nanose direktne štete svojom ishranom, sisanjem biljnih sokova, što dovodi do žućenja napadnutih listova. Posledica ishrane na klasovima je smanjenje broja zrna i njihova deformacija. Međutim, vaši imaju značajnu ulogu kao vektori, prenosioci fitopatogenih virusa, što dovodi do indirektnih šteta. Primena insekticida je opravdana ukoliko se u fazi razvoja listova registruje 10% biljaka naseljeno sa jednom ili više vaši, odnosno ukoliko se registruje 30% napadnutih klasova do faze cvetanja ili 70% napadnutih klasova u toku i nakon cvetanja do faze mlečne zrelosti. Većina insekticida registrovanih u usevu pšenice za suzbijanje vaši ima dugačku karencu, pa je veoma važno uzeti u obzir i ovu činjenicu prilikom donošenja odluke o primeni hemijskih mera zaštite u kasnijim fazama razvoja pšenice. Bojana Karapandžić, dipl.inž.polj.