Poljoprivredu karakterišu biološke specifičnosti, pa je zbog svoje prirode izložena velikom broju rizika (proizvodni, tržišni, finansijski, institucionalni, rizik koji proizilazi iz ljudskog faktora, itd), čiji nastanak može dovesti do gubitaka u proizvodnji i nestabilnosti u poslovanju. Klimatske promene, izraženo variranje prinosa, kretanja cena poljoprivrednih proizvoda, inputa, i mnogi drugi razlozi, uslovili su potrebu za uspostavljanjem instrumenata za upravljanje rizicima poslovanja u poljoprivredi, kao što su primena novih tehnologija i savremenih agrotehničkih mera, diverzifikacija proizvodnog programa, vertikalna integracija proizvodnje, osiguranje, itd.
Jedan od najpoznatijih, jednostavnijih načina upravljanja rizikom poslovanja u poljoprivredi je putem osiguranja. Svedoci smo klimatskih promena na globalnom nivou, kao glavnog faktora nesigurnosti poljoprivredne proizvodnje, sa tendencijom porasta nepovoljnog uticaja vremenskih elemenata i u budućem periodu. Klimatske promene, koje su najmanje deset puta brže nego ikada u prošlosti planete Zemlje, povećale su štete i gubitke, ugrozile živote ljudi i funkcionalnost prirodnih sistema, kako u svetu, tako i u Republici Srbiji.
Procene pokazuju da se Republika Srbija zagreva više i brže od globalnog proseka. Dok je osmotren porast globalne srednje temperature 1,1°S, Srbija je već na 1,8°S, a leti na čak 2,6°S. Istovremeno, od 2000. godine Republika Srbija se suočila sa nekoliko značajnih ekstremnih klimatskih i vremenskih epizoda, koje su prouzrokovale značajne materijalne i finansijske gubitke, kao i gubitke ljudskih života. Klimatske opasnosti, koje najviše nanose štete i gubitke u Republici Srbiji i čiji se intenzitet i učestalost povećavaju jesu toplotni talasi, intenzivne padavine i suše.
Druge klimatske opasnosti, izazvane klimatskim promenama, uključuju poplave, klizišta, odrone, požare, kao i smanjenje kvaliteta vode, zemljišta i vazduha (Zelena kniga 1, MPŠV, 2013). Zato je poljoprivredno osiguranje sve bitnije, jer obezbeđuje ekonomsku zaštitu poljoprivrednim proizvođačima od štetnih dejstava i poremećaja koji nastaju nastupanjem slučaja pokrivenog osiguranjem, i na taj način znatno umanjuje posledice vremenskih neprilika.
Osiguranje u poljoprivredi nije ograničeno na useve i plodove, već se odnosi i na stoku, domaće i divlje životinje, a može se primenjivati i na staklenike, u šumarstvu i kod uzgoja akvakultura. Nekoliko osiguravajućih kuća koje posluju u Republici Srbiji (Dunav, Đenerali, DDOR, Viner, Triglav), svojim ponudama poljoprivrednog osiguranja pokrivaju najznačajnije rizike biljne i stočarske proizvonje, što po mišljenju brojnih stručnjaka nije dovoljno, i po obimu i po vrsti zaštite (pokrivenim rizicima).
Država je prepoznala značaj osiguranja i od 2006. godine poljoprivredna gazdinstva mogu koristiti subvenciju premije osiguranja Uprkos tome što država redovno izdvaja značajna sredstva za subvencionisanje osiguranja, broj korisnika ove mere je u opadanju – sa preko 27.000 korisnika u 2023. godini na nešto više od 21.000 u 2024. godini. Ministarstvo pokriva između 40 i 70% vrednosti premije osiguranja, u zavisnosti od teritorije i vrste proizvodnje, Poljoprivredni proizvođači iz Moravičkog, Zlatiborskog, Podunavskog, Šumadijskog, Kolubarskog, Mačvanskog, Rasinskog okruga i Grada Beograda imaju pravo na subvenciju u iznosu od 70% vrednosti premije osiguranja. Pojedine lokalne samouprave dodatno subvencionišu premiju osiguranja MPŠV (Grad Kraljevo do 50%).
Ministarstvo poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede će i ove godine regresirati premiju osiguranja u iznosu od 40%. Pravo na podsticaje imaće sva poljoprivredna gazdinstva upisana u Registar i u aktivnom statusu, koja u periodu od 16. novembra prethodne do 15. novembra tekuće godine zaključe polisu osiguranja sa nekom od osiguravajućih kuća. Zahtevi se podnose isključivo putem platforme eAgrar, Javni poziv sa detaljima biće objavljen u drugoj polovini godine, a sve informacije biće dostupne na zvaničnom sajtu Ministarstva i Uprave za agrarna plaćanja.
Sva poljoprivredna gazdinstava treba da iskoriste pravo na podsticaje za osiguranje useva, plodova, višegodišnjih zasada, rasadnika i životinja i time umanje rizike od sve učestalijih vremenskih nepogoda.
Zorica Zdravković, savetodavac za agroekonomiju